Allereerst is het belangrijk om even kort stil te staan bij een paar psychologische uitgangspunten. In de hedendaagse psychologie wordt er vanuit gegaan dat het gedrag en de ontwikkeling van kinderen bepaald wordt door een samenspel van ‘nature’ (eigenschappen die aangeboren zijn; aanleg) en ‘nurture’ (eigenschappen die bepaald zijn door de omgeving; opvoeding).
Naast de aanleg speelt dus ook de (thuis)omgeving een grote rol bij het aanleren van al het gedrag en dus ook het eetgedrag van onze kinderen. Jij als ouder doet er dus in grote mate toe! Maar hoe geef je dan het gezonde voorbeeld? De leertheorie van het ‘behaviorisme’ (ook wel de leertheorie genoemd) gaat er binnen de psychologie van uit dat al het gedrag van mensen wordt aangeleerd door de omgeving door middel van straffen, belonen en imiteren; oftewel ‘modeling’.
Kinderen leren door ervaringen die zij opdoen in hun jonge leven. Deze ervaringen doen zij met name op in het contact (interactie) met de mensen die dicht om hen heen staan. Bij jonge kinderen zijn dit vaak in eerste instantie hun ouders (primaire opvoeders), maar ook het kinderdagverblijf, de oppas, grootouders etc. spelen een belangrijke rol. Kinderen leren door de voorbeelden die zij dagelijks zien. Het is dus als ouders belangrijk dat jullie het grote gezonde voorbeeld van jullie kinderen en pubers zijn of worden. Laat je kinderen zien dat rauwkost, noten, zaden en fruit zoals avocado’s ook een feestje zijn om te eten en duik samen de keuken in voor lekkere gezonde maaltijden, tussendoortjes, smoothies en zelfgemaakte ijsjes. Mmm…… chocolademousse met banaan en avocado. Anyone?
Naast het geven van het goede voorbeeld is het ook belangrijk dat er voor kinderen sprake is van een veilige basis (thuis, oppas, kinderdagverblijf) waarin zij zich kunnen ontwikkelen en kunnen exploreren (op ontdekking gaan). Het ontwikkelen gaat namelijk samen met vallen en opstaan. Leren lopen, fietsen en ook eten gaat niet in een keer goed, maar vraagt oefening. Kinderen moeten zich vrij genoeg kunnen voelen om fouten te mogen maken. Dit kan alleen als er voldaan wordt aan de vier pedagogische basisbehoeften zoals Riksen-Walraven (2004) deze beschrijft:
De belangrijkste voorwaarde om tot ontwikkeling te komen is het bieden van emotionele veiligheid. Dit is de belangrijkste basis. Ja papa en mama houden van mij ondanks dat ik geen broccoli lust, mijn quinoa wortel prutje op de grond kieper, bij een vriendje of vriendinnetje blauw smurfenijs op heb gegeten of nog erg moet wennen aan groene smoothies. Een veilige basis waar kinderen fouten mogen en durven maken met ondersteunende ouders tijdens het eetavontuur.
Het overdragen van normen en waarden is ook een belangrijke taak van de primaire opvoeders. Denk hierbij ook aan tafelmanieren of het aanleren van ‘je bord moet leeg’. Wil je liever dat je kind altijd zijn of haar bord leeg eet of wil je dat je kind zelf leert het gevoel te herkennen dat het genoeg gegeten heeft?
Iedereen is anders dus ook jullie kinderen zijn geen exacte kopie van jullie als ouders. Zij hebben misschien een andere smaakvoorkeur en eigenschappen (mate van zelfstandigheid, flexibiliteit, doorzettingsvermogen etc.) die jullie in meer of mindere mate herkennen. Zorg dat er voldoende gelegenheid is dat jullie kinderen hun persoonlijke competentie ontwikkelen en steun ze ‘no matter what’.
Naast dat het erg gezellig is om je zoon of dochter te laten helpen in de keuken (ook al schiet je hierdoor misschien helemaal niet op) is het ook goed voor de sociale ontwikkeling. Het bieden van de gelegenheid voor ontwikkelen van sociale competentie door je kind te laten helpen en te leren om samen te werken is, naast gezellig, goed voor de sociale vaardigheden en verhoogt ook nog eens de betrokkenheid bij jullie gezonde eetpatroon. Een driedubbele win-win situatie dus.
Kijk bij het aanleren van een gezond voedingspatroon dus niet alleen naar welke voedingsmiddelen je wilt dat jullie kind of puber in zijn mond stopt, maar neem ook jullie voorbeeldgedrag onder de loep. Bekijk of er voldoende voldaan wordt aan de pedagogische basisbehoeften voor kinderen om (eet)gedrag aan te leren en tot ontwikkeling te komen. Onthoudt ‘nobody is perfect’ en jij als ouder ook niet. Fouten maken mag… ook als ouder. Leg de lat niet te hoog voor jezelf en bedenk dat elke stap in de goede richting al een mooi resultaat is. Wil je meer leren over het aanleren van een gezond voedingspatroon bij je kinderen? Volg dan de praktische online cursus over Kindervoeding. Nog meer verdiepen? We behandelen dit onderwerp uitgebreid in de geaccrediteerde Better Health opleiding tot Kindervoedingscoach!
Literatuur:
Riksen-Walraven, M. (2004).Pedagogische kwaliteit in de kinderopvang: doelstellingen en kwaliteitscriteria. In M.H. van IJzendoorn, L.W.C. Travecchio & M. Riksen-Walraven (red.), De kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang. Amsterdam; Uitgeverij Boom.