Wat is nu precies gezonde voeding?

Moeder Natuur versus vader fabrikant

Gezonde voeding is voeding dat vol zit met voedingsstoffen en ons lijf zo geeft wat het nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Met andere woorden: Voeding dat door Moeder Natuur is gemaakt en waar zo min mogelijk aan 'geknutseld' is. Voeding van Moeder Natuur in plaats van vader fabrikant om het zo maar even te zeggen. 

Dat betekent overigens geenszins dat je dan alleen maar rauwe knollen of wortels hoeft te eten. Gezond kan ook enorm lekker kan zijn is een belangrijke conclusie. Maar wat zijn dan de gezonde ingrediënten om een lekkere maaltijd samen te stellen? Hoe voed je jezelf, je kinderen op een manier dat je op werk/school kunt concentreren, dat je kunt presteren, dat je je vitaal en gelukkig voelt? Het is allemaal een kwestie van de juiste stofjes binnenkrijgen.

Welke dan? Laten we daarvoor eerst even kijken naar de werking van onze genen. Onze genen kunnen zich aanpassen aan bijvoorbeeld een veranderde omgeving of een ander voedselpatroon. De evolutie kiest hierbij voor de genen die een meerwaarde hebben voor reproductie en overleven. Zo zijn wij (Europeanen) ooit weggetrokken uit Afrika – verder weg van de evenaar en zon – en is onze huidskleur lichter geworden, om toch voldoende vitamine D uit de minder schijnende zon te kunnen halen. En kunnen vele volwassen Europeanen nog steeds melk drinken.

Trage slakken

Maar… onze genen hebben helaas de mutatiesnelheid van een uiterst trage slak. Hierdoor verschillen we qua genen nog niet zo bijster veel van onze verre voorouders uit het Paleolithisch tijdperk van jagers en verzamelaars. Een belangrijke vraag is dan ook: wat aten we toen, pakweg zo’n 50.000 jaar geleden, waar onze genen nu nog min of meer op ingesteld zijn? Het menu bestond in die tijd vooral uit vis, mager vlees, groenten, fruit, noten en zaden. Kortweg: natuurlijke voeding.

Ons huidige voedselpatroon heeft daar helaas weinig meer mee van doen, want dit bevat meestal (te) veel brood, granen, pasta, zuivel, vet vlees en alcohol. En in een fabriek geproduceerde voedingsmiddelen bevatten bovendien allerlei chemische toevoegingen voor conservering, kleur en smaak en veel zout, suikers en verzadigde en/of transvetzuren. Met als resultaat: ruim zeventig procent van wat we nu eten komt niet overeen met de voeding gedurende vrijwel onze hele evolutie hebben gegeten.

Onze genen kunnen deze ‘revolutionaire’ veranderingen op gebied van voeding helaas niet bijbenen en zijn voorlopig nog niet voldoende mee geëvolueerd met dit moderne voedingspatroon. Gevolg: ze worden in hun functioneren gestoord, ofwel lijden aan degeneratie (wat letterlijk ‘weg van de genen’ betekent). En dat leidt helaas tot allerlei ziektebeelden, zoals diabetes, aderverkalking, reuma en kanker. 

"Starving people in the midst of plenty", het klinkt dramatisch, maar dat is wel wat er in het welvarende landen aan de hand is: in een wereld van overvloed is het belangrijk om de kwaliteit van voeding omhoog te krikken en niet alleen voldoende vetten, koolhydraten en eiwit op het menu te zetten, maar ook vitamines, mineralen en al die andere uiterst nuttige bioactieve stoffen. En die laatste zaten uiteraard volop in de natuurlijke voeding van onze verre voorouders. Dus, als we weer meer eten wat we ooit aten, dan doe je daarmee je genen een groot plezier: het leidt tot regeneratie, ofwel het optimaliseren van de omstandigheden waarin onze genen goed kunnen gedijen.

Epigenetica met een ander woord. Je kunt voeding en leefstijl dus ook vóór je laten werken en de juiste omgeving creëren waardoor je erfelijk materiaal waar je misschien niet zo blij mee bent niet tot uiting komt. En het is nooit te laat om te beginnen! 

De 'gezonde lijst'

Hierbij een begin met een handige lijst om uit te kiezen, De zogenoemde ‘gezonde lijst’ (zeker niet volledig!) die past bij wat de mens ooit at en waar je tegenwoordig de meest overheerlijke maaltijden mee kunt bereiden. Uiteraard is onze wereld een stuk vervuilde dan toen waardoor vis ook ineens een dubieus tintje heeft gekregen, dus kies vaker schone soorten en varieer zo veel mogelijk (dit laatste geldt voor elk item in de lijst!). Bladgroenten, zoals sla, spinazie, snijbiet, paksoi, rucola, mosterdblad en andijvie (deze verwerk je heel makkelijk in dit ontbijt)

• Kruisbloemgroente, denk aan broccoli, bloemkool, radijs, spruitjes, boerenkool, witte en Chinese kool en koolrabi
• Pompoen, komkommer en courgette
• Alle knollen, bollen en wortelen, onder andere knolselderij, ui, schorseneer, asperges, peterseliewortel en pastinaak
• Avocado (superlekker in deze gezonde brownies)
• Paddenstoelen
• Groenten uit zee, zoals zeekraal, lamsoor en zeewier (nodig voor goede schildklierfunctie)
• Olijven en olijfolie (en andere omega-3 rijke oliën zoals walnootolie en lijnzaadolie)
• Fruit
• Eieren
• Noten en zaden (niet alleen pompoenpitten en lijnzaad, maar ook quinoa en boekweit)
• Vlees en vis: voorkeur voor alles wat zelf ‘bewogen’ heeft (vuistregel: alles wat zwemt, rent of vliegt)
• Schaal- en schelpdieren
• Kruiden en specerijen, zoals tijm, gember, knoflook, geelwortel, oregano en basilicum

Omdat Omega-3 vetten uit vette vis zo belangrijk zijn voor je brein en talloze processen in je lichaam is het zeker aan te raden om een goed gefilterd, goed gedoseerd kwalitatief supplement (juiste verhouding DHA en EPA) op dit vlak te slikken wanneer je thuis niet vaak genoeg vette vis op het menu hebt.

Waar kies je nog meer voor? Rouleer veelvuldig uit bovenstaande opsomming en dat is eigenlijk alles wat je hoeft te onthouden. Kook zelf, kies de juiste ingrediënten en laat suiker en bewerkte voeding zoveel mogelijk links liggen. Kind kan de was doen toch? Mwah... helaas is het iets ingewikkelder.