Al heel wat jaren eet ik behoorlijk gezond. Geraffineerde suikervrij, tarwevrij, koemelkvrij, flink veel (rauwe) groenten, alles vers en zelfgemaakt. En iedere morgen een flinke versgeperste groentesap of groene smoothie en snoepen is voor mij een stukje pure chocolade met 92% cacao. Ik denk er niet een meer over na, het is gewoon zo en ik vind het lekker. Echt waar. Ik zou niet meer zonder kunnen. Mijn lijf voelt zich heerlijk, ik voel me goed, mijn broeken passen en ik heb energie voor tien.
Dus hoe kan het dan dat ik na bijna 10 jaar nog steeds moeite heb om mentaal ‘nee’ te zeggen tegen de gemiddelde hapjestafel op een verjaardag? Schalen met borrelnoten, chips, bitterballen, selleriesalade, taarten, cake en M&M’s.
M&M’S!!! Ik weet dat het geen voedsel is. Ik weet dat ik me erna rot voel en de suiker me ellendig maakt. Waarom sta ik dan toch weer met mijn hand in die schaal?! En niet eentje, neeeeeeheeee, gewoon een hele hand vol en het liefst de schaal leeg. Wat is dat toch?
De mens is evolutionair geprogrammeerd om vettig en zoet eten lekker te vinden
Herkenbaar?
Vast wel, want de mens is evolutionair geprogrammeerd om vettig en zoet eten lekker te vinden. Zowel mannen als vrouwen ervaren dit en zullen de borrelnoten (vooral de toevoeging van zout in deze mix doet iets met ons brein) maar moeilijk kunnen laten staan. Vettig en zoet eten samen heeft namelijk een hoge “caloriedichtheid”. En evolutionair gezien functioneert ons lichaam nog steeds uit het oogpunt van ‘overleven’. Dat is de grootste drijfveer die alles overschreeuwt. Voor overleven heb je energie (te meten in calorieën) nodig en dit halen we voor een groot deel uit koolhydraten (waaronder suiker) en vet. De natuur heeft er, heel slim, voor gezorgd dat we genot ervaren bij het eten van vette voeding met producten met een zoete smaak. Zo zorgen onze hersenen dat we het ontzettend leuk vinden om de nodige brandstof naar binnen te werken.
Het menselijk lichaam is echter gebouwd en ingesteld op matige aanwezigheid van voedsel, met periodes van tekorten. Precies zoals dit vroeger in het holentijdperk het geval was. Af en toe een buffel en daartussen periodes van veel niets. De voedselindustrie is de evolutie echter in galop voorbijgegaan. Onze hersenen zijn continu overprikkeld door het enorme voedselaanbod. De meeste voedingsmiddelen op de markt zijn daarbij dusdanig bewerkt, dat ze een euforisch gevoel bij ons opwekken. Er zitten geen voedingsstoffen, vezels en water meer in, maar des te meer vet, suiker, lege koolhydraten en zout. Denk aan donuts, junkfood, chips, ijs, cake, fabrieks- (wit)brood, frisdrank, koekjes, borrelnoten etc. Deze producten ‘kapen’ zogezegd het evolutionaire hulpmiddel van genot waardoor jij je fantastisch voelt wanneer je voeding eet die helemaal niet goed voor je is. De Amerikaanse onderzoeker Dr. Doug Lisle noemt dit “de Pleasure trap”.
M&M’S!!! Ik weet dat het geen voedsel is. Ik weet dat ik me erna rot voel en de suiker me ellendig maakt. Waarom sta ik dan toch weer met mijn hand in die schaal?!
Deze pleasure trap, oftewel ‘genots val’ zorgt ervoor dat jij het bijzonder moeilijk vindt om de M&M’s, borrelnoten en/of chips voorbij te lopen of de schaal na eenmaal achteloos proeven niet meteen aan je mond te zetten. Ah, in mijn geval verklaart dat een hoop...
Toegegeven, het is natuurlijk niet zo erg om af en toe wat te veel te eten, of jezelf te trakteren op een vette hap. Je lijf wordt naast al het gezonde eten wat je normaal doet even wakker geschud en gaat flink aan de slag. Maar als je vier sociale gelegenheden in één week hebt gaat dit natuurlijk niet meer op.
Hier een paar tips om de 'pleasure trap' de volgende keer te slim af te zijn:
1. Ga niet naast de borreltafel staan. Dat is de kat op het spek binden. Blijf op afstand en richt je op je gezelschap.
2. Honger jezelf van tevoren niet uit. Sommige mensen eten zo min mogelijk voor ze naar een feestje gaan zodat ze over de dag heen niet te veel eten (en zo compenseren voor ongezonde voeding). Voor je het weet sta je uitgeput en futloos bonbons weg te eten alsof het kerstomaatjes zijn. Oeps!
Feestje? Focus op de gezonde hapjes zodat je minder ruimte overhebt voor de slechte
Wilskracht is de sleutel op borrels en etentjes. En voor wilskracht heb je energie nodig. Daarom overeet en grijp je makkelijker naar ongezond eten wanneer je moe bent. Eet voor je weg gaat een tussendoortje dat je bloedsuikerspiegel niet te beïnvloed (voorkomt een latere vreetbui) zoals een halve/kwart avocado met wat zeezout of een gekookt eitje.
3. Pak een servetje en neem wat hapjes mee naar je gesprekspartner. Zie het servetje als je bord. Zo kun je wat beter inschatten hoeveel je daadwerkelijk binnen krijgt. En misschien kun je beter beseffen wanneer je genoeg hebt gehad. Staat er een schaal nootjes? Leg deze neer op het servet en maak dit jouw persoonlijke portie. Het is makkelijk gedachteloos een kom borrelnoten weg te werken. Nu mag je jouw portie gewoon opeten alleen moet je even goed nadenken of je een tweede portie wil.
4. Er moeten minstens 20 minuten tussen twee loopjes naar het buffet zitten. Geef je lijf de kans te stabiliseren en onder de suikerbetovering uit te komen. Je kunt dan beter voelen of je die mini-loempiaatjes echt nodig hebt.
5. Zorg dat je je concentreert op je gesprek of je drankje. Als je van een glas wijn houdt bij een feestje drink deze dan rustig op en neem de tijd. Met meer alcohol op neemt het zelfbewustzijn af en eten mensen over het algemeen meer.
6. Focus op de gezonde snacks, dan blijft er minder ruimte over voor chips, koekjes en bitterballen. Zoek naar de worteltjes met yoghurtdip, avocado met garnaaltjes of eieren gevuld met humus.
7. Heb je genoeg te eten gehad? Neem dan een kauwgompje of ga op het toilet je tanden flossen. De smaak van mint zorgt ervoor dat je minder trek hebt in eten.
En als dit alles niet werkt, weet ik wat ik moet doen als ik onverhoopt toch weer een keer voor opgetrokken wenkbrauwen zorg (vier toastjes tegelijk van de schaal pakken is not done weet ik inmiddels). Ik geef de pleasure trap gewoon de schuld. Ik kan er toch niets aan doen? Mijn lijf wil gewoon overleven. Zou het werken?
De 'pleasure trap' at work..
In de 'Food for Thought' blog schrijf ik regelmatig kleine stukjes over thema's die me bezig houden. De onderwerpen strekken van voeding en gezondheid tot ouderschap en kinderperikelen. Laat overigens vooral hieronder ook jouw gedachten achter, daar ben ik net zo benieuwd naar!