De kik van cafeïne is voor velen een welkom onderdeel van het ochtendritueel. Maar hoe werkt het nu eigenlijk, die oppepper? Wanneer je een cafeïne houdend product zoals koffie - maar ook thee en cacao - nuttigt, wordt de cafeïne vanuit de darm snel opgenomen in het bloed. Vanuit je bloed komt het terecht bij de lever, waar het wordt afgebroken in stoffen die weer de functie van verschillende organen kunnen beïnvloeden.
Het meest bekende effect van cafeïne is natuurlijk dat op de hersenen. We voelen ons wakker en opgepept, klaar voor de dag of die laatste paar uurtjes studeren. Dat lekkere bakkie blokkeert namelijk het effect van adenosine, een neurotransmitter die je moe laat voelen door de hersenen te laten ontspannen [1].
Zonder cafeïne bouwt gedurende de dag adenosine op en wordt je steeds vermoeider en zal je slaperig worden. Door cafeïne voel je de vermoeidheid niet en kun je je nog even door die vergadering heen worstelen.
De cafeïne activeert ook de neurotransmitters dopamine en norepinefrine. De activatie van deze twee transmitters leidt tot een verhoogde alertheid, focus en staat van opwinding. Het effect van cafeïne in een kopje koffie kun je al na 20 minuten voelen.
Heel handig, maar iets dat op korte termijn in je voordeel werkt is niet noodzakelijkerwijs ook gezond. Inname van cafeïne, ongeveer een uur voor het sporten verhoogt het uithoudingsvermogen en versterkt spiersamentrekking [2], maar dit zegt niets over de lange termijn effecten op je welzijn.
Mijn grootste bezwaar tegen koffie is dat het je bijnieren zo belast. Koffie bevat naast cafeïne ook theobromine en theofyline (vergelijkbare stimulerende hormonen). Samen met de cafeïne maken deze stoffen koffie verslavend en zal je lijf steeds minder gevoelig worden voor z’n eigen stimulerende stoffen (cortisol en adrenaline). Je bijnieren -die cortisol en adrenaline aanmaken- moeten steeds meer en meer aanmaken om een gelijk resultaat te behalen dat ze na verloop van tijd uitgeput raken.
Daarnaast reduceert cafeïne het vermogen van je lichaam om het geluks-hormoon endorfine aan te maken (wat trouwens ook en natuurlijke stressverminderaar en pijnstiller is) [3]. Wordt je nog steeds zo blij van die dagelijkse kop koffie? Op den duur in ieder geval niet!
Los daarvan kan een hoge inname van cafeïne (uit te veel koffie of uit energiedrankjes) leiden tot hoofdpijn, migraine, angst, rusteloosheid, trillen en onregelmatige hartslag [4,5].
Met name zwangere vrouwen moeten uitkijken met het drinken van koffie en andere cafeïne houdende dranken. Cafeïne kan namelijk gemakkelijk door de placenta worden opgenomen en leiden tot een laag gewicht bij baby’s en kan zelfs bij hoge inname de kans op miskramen verhogen. Inname tot 200 mg cafeïne per dag bleken geen aanzienlijke invloed te hebben op de kansen op een miskraam [6]. Maar er zit in al snel 200 mg cafeïne in één espresso of koffie.[3] Uitkijken dus.
Zouden we dan nooit meer koffie moeten drinken?! Voor je mentale gesteldheid is het geen slecht idee om het uit je dagelijkse routine schrappen. Zwangere vrouwen raad ik koffie absoluut af. Maar er zijn ook onderzoeken die aantonen dat koffie - niet per se de cafeïne dus - een positief effect heeft op bepaalde punten van je gezondheid.
Zo kan het drinken van koffie je metabolisme tot 11% verhogen en vetafbraak stimuleren[7]. Uiteindelijk kun je met het drinken van twee koppen koffie op een dag nog geen 80 calorieën extra verbranden[8,9]. Handig inderdaad, maar of dit nu de nadelen van cafeïne waard is?
Gelukkig kunnen alle bovenstaande effecten ook behaald worden zonder regelmatig koffie te drinken en dan heb je ook geen risico op het ervaren van nare verslavingsverschijnselen of bijnieren die te hard moeten werken. Verhoog je metabolisme door lekker te sporten en drink vooral genoeg water.
Drink koffie met mate. Voorkom verslaving door niet iedere dag koffie te drinken en houd het -als je het echt heel erg lekker vindt en dolgelukkig wordt van koffie- bij één kopje per dag. Geluk is ook belangrijk voor de gezondheid.
Bronnen
1 Ferré, Sergi. "An update on the mechanisms of the psychostimulant effects of caffeine." Journal of neurochemistry 105.4 (2008): 1067-1079.
2 Costill, D. L., Gl P. Dalsky, and W. J. Fink. "Effects of caffeine ingestion on metabolism and exercise performance." Medicine and science in sports 10.3 (1977): 155-158.
3 Heckman, Melanie A., et al. "Caffeine (1, 3, 7‐trimethylxanthine) in foods: a comprehensive review on consumption, functionality, safety, and regulatory matters." Journal of Food Science 75.3 (2010): R77-R87.
4 Reissig, Chad J., Eric C. Strain, and Roland R. Griffiths. "Caffeinated energy drinks—a growing problem." Drug and alcohol dependence 99.1 (2009): 1-10.
5 Childs, Emma, et al. "Association between ADORA2A and DRD2 polymorphisms and caffeine-induced anxiety." Neuropsychopharmacology 33.12 (2008): 2791-2800.
6 American College of Obstetricians and Gynecologists. "ACOG CommitteeOpinion No. 462: Moderate caffeine consumption during pregnancy." Obstetrics and gynecology 116.2 Pt 1 (2010): 467.
7 Acheson, Kevin J., et al. "Caffeine and coffee: their influence on metabolic rate and substrate utilization in normal weight and obese individuals." The American journal of clinical nutrition 33.5 (1980): 989-997.
8 Rudelle, Servane, et al. "Effect of a Thermogenic Beverage on 24‐Hour Energy Metabolism in Humans." Obesity 15.2 (2007): 349-355.
9 Acheson, Kevin J., et al. "Caffeine and coffee: their influence on metabolic rate and substrate utilization in normal weight and obese individuals." The American journal of clinical nutrition 33.5 (1980): 989-997.